Дамініканскі касцёл св. Юр'я
Валынцы (Забелы), Віцебскі край

Гісторыя і рэканструкцыя

Валынцы (Забелы) Верхнядзвінскага раёну. Графiчная рэканструкцыя касцёла Святога Юр’я былога дамiнiканскага кляштара. Упершыню Валынцы згадваюцца ў пачатку XVII ст., калі кароль і вялікі князь Стэфан Баторы перадаў паселішча Полацкаму езуіцкаму калегіуму з мэтай заснавання тут духоўнай семінарыі. Мясцовасць уваходзіла ў склад Полацкага ваяводства.

Касцёл створаны па заказу абата Рэгінальда Ленартовіча. Будаўніцтва распачатае майстрам Лаўбэ ў 1749 г. пад кіраўніцтвам аўтара праекту архітэктара Яна Глаўбіца*. У 1756 годзе касцёл асвечаны, у 1764—1766 гадах надбудаваныя вежы; у 1756—1759 гг. узведзены двухпавярховы корпус кляштара. Пры кляштары ўтварыўся адзін з першых ва Усходняй Еўропе школьны тэатар.

*Ян Глаўбіц (1700-1767) — стваральнік і найбуйнейшы прадстаўнік віленскага барока, адзін з найбольш запатрабаваных архітэктараў Вялікага Княства Літоўскага сярэдзіны XVIII стагоддзя.

Кляштар у Валынцах быў скасаваны у 1858г., напярэдадні паўстаньня 1863 году. Касцёл быў нязначна пашкоджаны ў гады Другой сусветнай вайны, тым не меньш разабраны ды ўтылiзаваны на будматэрыялы ў канцы 1940-х гадоў.

Старыя фотаздымкі, выявы, пляны

Графiчныя рэканструкцыi зроблены на падставе захаваўшыхся архiўных дакументаў (абмерныя чарцяжы, планы, схемы, праекцыi ў супастаўленнi з захаваўшымiся старымi фотаздымкамi i iншымi выявамi (малюнкамi Томаша Макоўскага, Юзафа Пешкi, Напалеона Орды i iнш.).

Характэрныя прыклады нашаей архітэктуры можна знайсьці у старых выданьнях — А. Г. Киркор. "Живописная Россия" Том 3, часть 1 и 2, 1882; "Россия. Полное географическое описание" Т. 9 "Верхнее Поднепровье и Белоруссия", 1905; "Беларусы ў фотаздымках" І. Сербаў, 1911.

Дадатковая iнфармацыя — паводле апiсанняў даследчыкаў (гл. падзел Аб праекце).