Краткая история Беларусі za apošnija 1000 hod

Краткая история Беларуси за последнюю 1000 лет

Термины. Список [ А-Я ]

Тутэйшая краевасьць
истоки белорусского национализма

Тутэйшая краевасьць
Северо-Западный край, 1905

ВКЛ Меркатор
1778 Lithuaniae, T. Lotter

Источники «краевой концепции» на землях, входивших когда-то в состав ВКЛ, находятся глубже, чем перелом XIX—XX веков. "Краёвость" вытекала из памяти коренных дворян и интеллигенции о бывшем единстве этой территории (шести северо-западных губерний) во времена ВКЛ и стремления сохранить и укрепить это единство и дальше.

Краевасьць продолжала традиции филоматов — поэтов и романтиков 1817-23 годов — общества, давшего национальных героев Беларуси, Польше, Летуве, Чили.

"Краёвасць не звязаная з ніводнай нацыянальнасцю. Краёўцам можа быць як тутэйшы паляк, так і літовец, беларус, нават габрэй, калі ён разумее і адчувае дязржаўныя традыцыі Вялікага Княства Літоўскага. І наадварот - усе яны не будуць краёўцамі, калі інтарэсы сваёй нацыянальнасці ставяць вышэй за агульныя, краёвыя інтарэсы.

Розніца толькі ў тым, што літоўцы і беларусы ў любым выпадку з'яўляюцца бясспрэчным матэрыялам для краёўцаў, у той час як палякі і габрэі, маючы апору па-за межамі краю, могуць складаць чужы і нават варожы элемент адносна ідэі кансалідацыі ўсіх нацыянальных чыннікаў на тэрыторыі былога Вялікага Княства Літоўскага.".
"O krajowosci" Toloczka (Dryhwicz) Wladyslaw, 1927

"Краёвая ідэя ўзыходзіць да гісторыі так далёка, наколькі даўно існавала Вялікае Княства Літоўскае. Рэальныя формы ёй надаў Вітаўт Вялікі, аб'яднаўшы ў адно цэлае Літву і Русь ды стварыўшы з іх асобны дзяржаўны арганізм паміж Польшчай і Масквой. Гэтая ідэя свяціла на працягу стагоддзяў шматлікім выдатным асобам з вяльможных родаў Літвы: Гаштольдаў, Радзівілаў, Сапегаў, Пацаў, Агінскіх, у пэўныя моманты захоплівала таксама шляхецкія масы, а пасля заняпаду Рэчы Паспалітай знаходзіла прыхільнікаў і паслядоўнікаў у шэрагах дэмакратычных змагароў за свабоду. Гарачым і перакананым яе прыхільнікам быў "дыктатар Літвы" Канстанцін Каліноўскі.".
"Trzydziestolecie ideologji krajowej" Abramowicz Ludwik, 1936

"Краевая идея" была идеей местной средней и заможной шляхты объединить силы сторонников автономии и развития всего Северо-Западного края. В реализации этой идеи выделялись лидеры Минского общества сельского хозяйства — Эдвард Войнилович, Александр и Роман Скирмунт и др.

Краевасьць в 1912-1915 гг. стала составной частью идеологии белорусского национально-демократического движения. Ее поддердживали лидеры "Белорусскогой христианской демократии" — Адам Станкевич, Винцент Годлевский. Принципы "краевой идеологии" отражались в статьях газет местных демократических движений — "Наша нива", "Kurier Krajowy". Издание "Нашей нивы" под редакцией А. Луцкевича, так же, как стихов Богдановича поддерживала Мария Магдалена Радзивилл из рода Завишей.

Тутэйшая краевасьць легла в основу белорусского национализма XX века — от Войниловича до наших дней.

"Войниловичи не пришли ни с Востока, ни с Запада — они коренные, местные, кость от кости, кровь от крови того народа, который когда-то хоронил своих предков в этих курганах (сегодня — на сельских кладбищах) и родную белорусскую землю сохой пашет".
"Воспоминания 1917-1928", Эдвард Войнилович

"Кожны з нас, мужык або шляхціч, на зямлі Літвы ці Беларусі мае аднолькавае права з годнасцю звацца літоўцам, палякам альбо беларусам. Кожнаму з нас належыць зямля пад нагамі, неба над галавой і вялікая мінуўшчына краю. І гэтыя правы, прынятыя ад гісторыі, сённяшні дзень перадае будучыні.

Толькі краёвая ідэя, якая тут, на месцы, ёсць для нас цэнтрам цяжару і крыніцай дзейнасці, запальвае сэрцы здабываннем больш шчаслівай будучыні для гэтай роднай зямлі, якая трапіла ў асаблівую небяспеку. ".
"Nasza tutejszosc" , Skirmuntt Konstancja, 1905

"Толькі краёвая ідэя, якая запальвае сэрцы на шчаслівую будучыню, можа паспяхова аб’яднаць нашыя высілкі і прыцягнуць да нас наш цёмны і ашуканы народ. Толькі на гэтай падставе можа наноў змацавацца залатымі повязямі даверу і веры ў лепшае жыццё нашая старадаўняя гістарычная цэласнасць.".
"Polacy i Bialorusini" Zukowski Witold, 1907

Сегодня "Краевая идея", не выраженная декларативно, живет в графике Павла Татарникова, статьях Стася Карпова, шоу и песнях Андруся Такинданга. Наверно, в чем-то еще. Тут, в общем-то, не энциклопедия.




http://palityka.org/2015/04/antalohija-krajovaj-ideji/

Ликбез: гісторыя Беларусі. Кратко. Інтэрактыўна. Як мае быць. Must have.

Since 2014